Niepublikowane dotychczas opowiadanie Gustawa Herlinga-Grudziñskiego, odnalezione w archiwum pisarza! Tekst mia³ byæ pocz¹tkowo – jak wynika z rozpoczynaj¹cego rêkopis planu oraz z zapisków autora w Dzienniku pisanym noc¹ – jedn¹ z trzech czêœci literackiej serii. Sfabularyzowana opowieœæ o krwawej masakrze w Srebrenicy w 1995 roku, wspominanej przez serbskiego porucznika, ukrywaj¹cego siê przed trybuna³em w Hadze na europejskich cmentarzach, powstawa³a tu¿ przed œmierci¹ pisarza. Jej rêkopis, spisany na 95 stronach kalendarza na 2000 rok , w archiwum Herlinga-Grudziñskiego odkry³ Zdzis³aw Kudelski. On te¿ opracowa³ i opatrzy³ komentarzem wersjê tekstu do publikacji. Mo¿na przypuszczaæ, ¿e opowiadanie Wêdrowiec cmentarny powsta³o z pora¿aj¹cej œwiadomoœci pisarza, ¿e okrutne rzezie, czystki etniczne, bestialskie mordy wcale nie nale¿¹ do odleg³ej przesz³oœci. Wystarczy aby powsta³y odpowiednie warunki, a znów siê powtórz¹, choæby w sercu Europy, jak w Srebrenicy, gdzie Serbowie mordowali swoich boœniackich s¹siadów. Poniewa¿ z³o, zdaniem Herlinga, jest nieusuwaln¹ czêœci¹ ludzkiej natury i ka¿dy z nas w sprzyjaj¹cej sytuacji, ka¿dy tzw. przyzwoity cz³owiek mo¿e staæ siê besti¹. Œwiadomoœæ tego nie oznacza kapitulacji, przeciwnie – jest czêœci¹ gorzkiej i pozbawionej z³udzeñ wiedzy o naturze cz³owieczej. - fragment pos³owia Zdzis³awa Kudelskiego